Bugünkü Belediye hizmetlerine benzer hizmetleri görmekle yetkili kılınan kişilerin ve merciilerin kararlarını yürütmek ve uygulamak üzere, geçmişte özel nitelikte kimseler görevlendirilmişler ve bunlardan örnek alarak da, 17. ve 18. yüzyıllarda Yeniçeri Ocağı’ndan görevlendirilen kolağası mimarbaşı, sehban gibi bazı yöneticilerin maiyetinde koloğlanları Zabıta hizmeti ile görevlendirilmişler ve yeniçeriliğin 1826 yılında kaldırılması üzerine İstanbul’da İktisat Nazırlığı’nın kurulması sebebiyle İktisat Nefeileri adını almışlardır.
1845 yılında genel kolluk işleriyle uğraşmak üzere kurulan Zaptiye Teşkilatı (Jandarma-Zabıta) Başkent’te Belediye hizmetlerinin denetim ve icrası ile görevlendirildiğinden, Zaptiye veya Zabıta adıyla genel kolluk kuvvetleri yanında belediye kollukçularının da sıfatı olmaya başlamıştır.
1857 yılında hükümetin onayı ile yürürlüğe konulan İstanbul Belediye Talimatnamesi ile "Zabıta" deyimi belediye hizmetlerinde kullanılmaya başlanılmıştır. Aynı yılda yürürlüğe konulan ve İstanbul’a ilişkin Belediye Kanununda, Belediye nizamlarının uygulanmasını denetlemekle ve aksine davranışlarda bulunanları tespit görevi ile "Müfettiş-Çavuş" gibi İstanbul dışındaki Belediyeler için de hazırlanan kanunda Valiler tarafından atanacak "Müfettiş-Zaptiye" gibi belediye müfettişi veya belediye çavuşu, Zabıta çavuşu gibi deyimler kullanılmaya başlanılmıştır.
1924 yılında milli mücadeleye merkezlik eden Ankara şehri için belediyenin kuruluşunu düzenlemek üzere çıkarılan 417 Sayılı Yasa ile Başkent’te belediye zabıta hizmetlerinin polis teşkilatınca yürütülmesine karar verilmiştir.
1580 Sayılı Belediyeler Yasası’nın 109. maddesi gereğince Emniyet 4. Şube Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan Ankara Belediye Zabıta hizmetleri ile İstanbul ili Belediye Zabıta hizmetlerinin;
a) İstanbul Belediye Zabıtası vazifesinin Devlet Zabıtasına Tevdii Hakkındaki 10.08.1930 gün ve 9813 sayılı kararı ile,
b) Ankara Belediye Zabıtası Vazifesinin Polis tarafından ifası hakkındaki 14.07.1949 tarihli ve 35408 sayılı yazısı üzerine, 15.07.1949 gün ve 9642 sayılı kararı ile kaldırılarak kurulan Belediye Zabıtalarının fiilen görevlerine başlamalarına karar verilmiş ve zamanın Cumhurbaşkanı İsmet İNÖNÜ’nün imzası ile onanarak Ankara Belediye Başkanı Dr. Ragıp TÜZÜN’ün başkanlığında Belediye Meclisinin 07.11.1949 tarihinde Saat 17.30’daki oturumunda kabul edilen ve tecrübe mahiyetinde kurulan muvakkat kadroda;
- 1 Adet Komiser
- 1 Adet Komiser Muavini
- 25 Adet Zabıta Memuru
- 2 Adet Muamele Memuru
- 1 Adet Esnaf Ceza Sicil Şefi
- 2 Adet Memur
- 1 Adet Seyrüsefer İşlerine Bakan Memur
Bu personellerden istenilen istifade sağlandığından Bakanlar Kurulu’nun 15.12.1949 gün ve 3/10307 Sayılı Kararnamesi ile 3636 Sayılı Yasa’nın 3. ve Belediye Nizamnamesi’nin 21. maddesi muvakkat kadroları kaldırılarak asaleten tayinleri yapıldığından 01 Ocak 1950 tarihinden itibaren fiilen göreve başlanılmıştır.
